Empathie

De uitdijende cirkel van compassie

Door Roos Vonk

In een documentaire over Frans de Waal vertelt hij veel wetenswaardigs over een onderwerp dat dierenvrienden aan het hart gaat: empathie en moraal. Volgens De Waal is empathie de basis van moraal: als je je in een ander kunt verplaatsen en kunt meeleven, zul je je niet immoreel gedragen tegen die ander, je zult de gouden regel volgen: Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet. Inlevingsvermogen gaat dus vooraf aan moraal.

Hij zegt dat empathie bij mensen (en andere groepsdieren, zoals apen) onze natuur is, het is al vroeg in de evolutie ontstaan. Aanvankelijk was het beperkt tot de eigen kleine groep waarin je leefde. Het was nuttig om met je naasten mee te leven, ze te beschermen; deels omdat het familie was, deels omdat alles wat slecht was voor jouw groep, ook slecht was voor jou. Meeleven en het beste willen voor je mede-groepsleden is dus heel natuurlijk. “Buiten je eigen groep kon je elke kop afhakken waar je zin in had”, zegt hij. En dat gebeurde ook, want andere groepen waren vaak de vijand als het ging om voedsel en territorium.

Naarmate een groep het beter krijgt, dus als er meer voedsel beschikbaar is, wordt de ‘eigen groep’ groter, er kunnen meer groepsleden bij horen. Je kunt je meer compassie met anderen veroorloven als je het goed hebt. Geleidelijk gaat de empathie zich dan uitstrekken naar anderen. Als er geen dreiging is, kun je toleranter zijn tegenover anderen, ook buitenstaanders. Zo ontstaat een samenleving en beschaving.

In zekere zin is dit zo gegaan op grotere schaal in de geschiedenis van de mens, met wat ‘the expanding circle’ wordt genoemend: eerst was de eigen groep, de bevoorrechte groep, heel klein: de eigen stam. Later waren het alleen witte mannen, nog later hoorden ook vrouwen en zwarte mensen erbij (nou ja, nog steeds niet helemaal voor velen). Lees verder >

 

Bron: AnimalPeopleAlliance