Verander de wet, bescherm de Aarde. Zo wordt ecocide een internationale misdaad

Van landschapsrestauratieprojecten tot grootschalige plastic opruimacties: wereldwijd zetten honderdduizenden mensen en organisaties zich in om de natuur te herstellen. Maar zolang we de planeet op een hoger tempo verwoesten dan we haar oplappen, blijft het dweilen met de kraan open. Volgens Katy Olivia van Tergouw, de directeur van de Stop Ecocide Foundation, is het dan ook tijd om het probleem bij de bron aan te pakken. “Deze wet kan ervoor zorgen dat de stekker uit de massale vernietiging van ecosystemen wordt getrokken. Dingen als olieboringen en het lozen van chemicaliën zijn er dan niet meer bij.”

Van civiel naar strafrecht

Het plan? Simpel gezegd kunnen we de Aarde redden door van ecocide een internationale misdaad te maken. Want zodra CEO’s, ministers en presidenten strafrechtelijk vervolgd kunnen worden voor de misdaden die ze tegen de natuur begaan, verandert alles.

Katy legt uit: “Als je in elkaar wordt geslagen kun je aangifte doen. Vervolgens wordt iemand aangeklaagd en kan diegene zelfs gevangenisstraf krijgen. Dit komt omdat geweld, net als andere misdaden zoals moord en beroving, onderdeel zijn van het strafrecht. Het gekke is dat ecologische misdaden niet onder het strafrecht vallen, maar onder het civiel recht. Hierdoor kan de dader alleen een boete worden opgelegd. Bovendien is het aanspannen van een civiele procedure duur, want je hebt er een advocaat voor nodig. Grote bedrijven kunnen boetes dus gewoon incalculeren. En een rechtszaak winnen van een corporate die over een eindeloze stroom aan geld en de beste advocaten ter wereld beschikt, is makkelijker gezegd dan gedaan.”

Ecocide als vijfde internationale misdaad

Om de planeet leefbaar te houden wil Katy ecocide onderdeel maken van het internationaal strafrecht. “Het Statuut van Rome, het bestuursdocument van het Internationaal Strafhof in Den Haag, kent op dit moment vier misdaden: genocide, misdaden tegen de menselijkheid, oorlogsmisdaden en het misdrijf agressie. Wij willen ecocide hier als vijfde misdaad aan toevoegen.” Dit zou er namelijk voor zorgen dat een directeur of politiek leider persoonlijk aansprakelijk wordt voor het ecologisch schadelijke beleid van zijn of haar organisatie c.q. land, en daar zelfs de gevangenis voor in kan gaan.

Focus op beschermen

Katy benadrukt dat het creëren van deze wet niet om straffen, maar om beschermen draait. “Het is niet ons doel om zoveel mogelijk mensen voor ecocide te vervolgen. Maar zolang er geen internationale wetgeving is die dingen als plastic vervuiling, het gebruik van landbouwgif of grootschalige ontbossing strafbaar maakt, blijven we de Aarde systematisch uitbuiten.”

Dubbel zoveel kans voor groen

De potentiële impact van ecocidewetgeving is gigantisch. Want zodra bedrijven en overheden verplicht zijn om hun investeringen en subsidies te vergroenen, zullen ecologische schadelijke praktijken rigoureus afnemen. Bovendien krijgen duurzame initiatieven dubbel zoveel kans om te floreren: ze hoeven niet meer tegen de gevestigde fossiele orde op te boksen én er wordt ineens flink in hun geïnvesteerd.

Hoe het werkt

Kortom: reden genoeg om ecocide erkend te krijgen als internationale misdaad. Maar hoe gaat dat in zijn werk? Grof gezegd zijn dit de vier stappen die genomen moeten worden:

1. Allereerst moet er een wetswijziging worden ingediend bij het Internationaal Strafhof in Den Haag. Elke staat die het Statuut van Rome heeft ondertekend (momenteel zijn dat er 123) kan zo’n wijzigingsvoorstel indienen.
2. Om het wijzigingsvoorstel ontvankelijk te verklaren, moet 51 procent van de lidstaten stemmen voor het in behandeling nemen van de wetswijziging.
3. Nadat de wetswijziging op basis van feedback van de lidstaten is aangescherpt, moet minstens tweederde van de lidstaten (op dit moment 82) voor het wijzigingsvoorstel stemmen om het te kunnen aannemen. Zodra de wet eenmaal in het Statuut is opgenomen, bestaat ecocide als misdaad.
4. Tenslotte moeten de lidstaten overgaan tot ratificering, wat inhoudt dat ze de internationale wetgeving opnemen in hun nationale regelgeving. Hierdoor wordt de ecocidewetgeving afdwingbaar binnen het bestaande strafrechtelijke systeem van het desbetreffende land.

Goed op weg

Zoals je waarschijnlijk al had verwacht is het doorlopen van bovenstaande stappen geen gemakkelijke opgave. Toch is het volgens Katy ook lang niet zo ingewikkeld als de meeste mensen denken. Sterker nog: met een team van juristen en diplomaten zijn ze bij de Stop Ecocide Foundation al een heel eind op weg om de wetgeving er vóór 2030 doorheen te krijgen.

Zo heeft een lidstaat van het Internationaal Strafhof de stichting onlangs aangewezen om het concept van de wetswijziging te schrijven. Ook zijn Katy en haar team al bezig om ervoor te zorgen dat een meerderheid van de lidstaten voor de uiteindelijke wetswijziging zal stemmen. “De algemene vergadering werkt met het systeem van één staat, één stem. Hierdoor telt de stem van een kleine eilandstaat in de Stille Oceaan even zwaar mee als de stem van een G20 staat”, legt Katy uit. “En aangezien de meeste eilanden te maken hebben met de gevolgen van klimaatverandering en andere vormen van ecocide, hebben ze er belang bij om lid te worden van het Internationaal Strafhof. Met onze crowdfunding helpen we deze staten om lid te worden en om de vergaderingen bij te kunnen wonen.”

Nieuw normaal

Ondanks dat grote vervuilers zoals de Verenigde Staten en China geen lid zijn van het Internationaal Strafhof, is ecocidewetgeving volgens Katy dé manier om overal ter wereld een nieuw normaal te creëren. “Hoe meer landen de misdaad erkennen, hoe kleiner het werkterrein van vervuilende bedrijven en landen wordt, en hoe aantrekkelijker het daarmee wordt om in harmonie met de natuur te opereren. Bovendien mag elke ratificerende staat op eigen bodem een niet-onderdaan arresteren wegens ecocide die elders is gepleegd als de staat de misdaad ernstig genoeg acht.”

Door het schenden van de natuur moreel gelijk te stellen aan het schenden van mensen, erkennen we formeel wat we eigenlijk allang weten. Namelijk: dat gezonde mensen bestaan bij de gratie van een gezonde Aarde. Katy: “De Aarde is onze basis. En zonder goede basis, kunnen we niet leven. Het klinkt misschien dramatisch, maar er is écht niks belangrijkers dan dit.”

Wil je de Stop Ecocide Foundation steunen in hun missie? Word Aardebeschermer!

Tekst door: Nadine MaarhuisBron:  MaatschapWij