Het laat ons niet los

Dit jaar houdt niet alleen de wereldwijde Coronapandemie ons bezig, maar ook de vertwijfeling, schuld en schaamte over gebeurtenissen uit het nabije en verre verleden.

Met 75 jaar Bevrijding wordt in herinnering gebracht hoe Joodse vluchtelingen in de jaren ’30 bij de Nederlandse grens werden teruggestuurd. Het drama van Srebrenica, precies 25 jaar geleden, herinnert ons pijnlijk aan een tot mislukken gedoemde vredesmissie van Nederland waarbij zeker 8372 mannen en jongens het leven verloren. En de recente protesten in het kader van Black Lives Matter brengen ons nog verder terug de geschiedenis in, naar kolonialisme en slavenhandel waar ons land zich eeuwenlang schuldig aan maakte.

Leren we van de geschiedenis? Daarover lopen de meningen uiteen.
Kúnnen we leren van de geschiedenis? Die vraag beantwoorden wij graag bevestigend.
Dit voorjaar riepen talloze bekende Nederlanders, kerken, politieke partijen, wetenschappers, voormalige onderduikkinderen en vele anderen, naast 167 gemeenten, het kabinet op om 500 alleenstaande minderjarige vluchtelingen op te nemen in een eigen voogdijprogramma.

In de eerste plaats om ervoor te zorgen dat deze kinderen en jongeren eindelijk tot rust komen, kunnen gaan verwerken wat ze hebben meegemaakt en zich überhaupt een leefbare toekomst kunnen gaan voorstellen. In de tweede plaats omdat Griekenland, dat al jaren het leeuwendeel van de opvang van vluchtelingen op zich neemt met alle gevolgen van dien voor hun binnenlandse situatie, zó een echte helpende hand toegestoken krijgt waar het de EU al heel lang om vraagt. Vluchtelingenwerk Nederland meldt dat Luxemburg, Duitsland, Zwitserland en Ierland reeds kinderen opnamen, Frankrijk, Portugal, België en Finland deden concrete toezeggingen en Noorwegen overweegt eveneens een opvangprogramma.
Op 31 augustus zullen honderden christelijke voorgangers een beroep doen op de coalitiepartijen CDA en CU om meer te doen voor deze kinderen.

Ons kabinet volstaat tot dusver, ondanks alle smeekbeden, met het geven van geld, goederen en expertise waarmee Griekenland geacht wordt binnen de eigen grenzen zelf een voogdijprogramma op te zetten. De vrees voor toekomstige aanvragen voor familie-/gezinshereniging en de weigering om mensensmokkelaars in de kaart te spelen, zijn belangrijke argumenten van het kabinet om op deze wijze te handelen, zo blijkt uit een brief van het Ministerie van Justitie en Veiligheid.

Het is duidelijk dat Griekenland niet in staat is om binnen afzienbare termijn het bedoelde voogdijprogramma op te zetten waardoor de acute hulpverlening die nodig is van de grond komt. De Griekse hulpverleningsorganisatie Metadrasi luidt dan ook de noodklok.

Ondergetekenden menen dat er inmiddels voldoende redenen zijn aangevoerd om deze zeer kwetsbare groep nu echt te hulp te komen via opvang in ons land.

Tijdloze en universele waarden roepen ons hiertoe op. In een webdebat van 12 juli jl. over ‘Barmhartigheid en Vreemdelingen’ stelt oud politicus prof. dr. Bas de Gaay Fortman: “Cultuur is veranderlijk, waarden zijn dat nauwelijks. Waarden mag je van mij wel eeuwige beginselen noemen. Zo’n fundamentele grondwaarde staat in artikel 1 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens: ‘Alle mensen worden vrij en gelijk in waardigheid en rechten geboren. Zij zijn begiftigd met verstand en geweten, en behoren zich jegens elkander in een geest van broederschap te gedragen’.”

Van de Deense filosoof en theoloog Sören Kierkegaard is de uitdrukking: ‘Het leven wordt voorwaarts geleefd, maar achterwaarts begrepen.’ Terugkijkend kan vastgesteld worden dat er in het verleden vaak is weggekeken, dat er vele excuses werden aangevoerd om niet in beweging te komen of dat er inhumane ideeën leefden die door te weinig mensen werden weersproken. Het zou zomaar kunnen dat, als het verhaal van de 500 minderjarige vluchtelingen over 50 of 100 jaar wordt teruggelezen, dit oordeel ook hierover wordt uitgesproken. Het is nog niet te laat om de geschiedenis dit keer voorwaarts te leven. Daarmee moeten we hier en nu beginnen.

Gerthe Lamers, voorzitter Stichting Handvest voor Compassie Nederland
Johan Willemse, voorzitter Beweging van Barmhartigheid
Bert Wiegman, voorzitter Apostolisch Genootschap
John van den Hout-Sachs, voorzitter Stichting Even Anders, spiritualiteit in zorg
Manuela Kalsky, voorzitter Nieuw Wij en bijzonder hoogleraar Edward Schillebeeckx leerstoel voor theologie en samenleving, Vrije Universiteit Amsterdam
Hans Alma, bijzonder hoogleraar Religieus Humanisme en Compassie, Vrije Universiteit Amsterdam