Moed moet
Eerste Europese bijeenkomst van Hero Round Table in Nijmegen met o.a. Philip Zimbardo
Inspirerend en internationaal gerenommeerd: het in Amerika ontsprongen Hero Round Table houdt op 2 en 3 april in Nijmegen haar eerste Europese conferentie rondom het thema heroïsme. Doel is om ‘alledaags heldendom’ aan te moedigen.
Door Marlies van der Burgh
NIJMEGEN – Heldendom is in essentie eigenlijk niet veel meer dan de welbekende gouden regel: in een ongunstige situatie doe je dátgene voor een ander, wat je hoopt dat hij of zij voor jou zou doen. Matt Langdon, grondlegger van heroïsme-conferentie Hero Round Table, weet hoeveel gemakkelijker die regel klinkt dan hij in de praktijk waar te maken blijkt. “Mensen die een heldendaad hebben verricht zeggen er vaak achteraf over: ‘Ik deed wat eenieder in deze situatie gedaan zou hebben.’ Maar we weten dat dit niet waar is. Er zijn bewijzen dat veel mensen juist niet helpen en blijven staan. Men denkt vaak dat de tegenhanger van de held de schurk is. Dat klopt dan ook niet: het tegenovergestelde van een held is een toeschouwer – iemand die niet handelt.”
Hoe kun je dit ‘bystander effect’ overkomen? Hoe kun je handelen ‘als een held?’ Kun je ook eenvoudig beginnen? Het zijn slechts enkele van de vragen die aan bod komen tijdens Hero Round Table, een multidisciplinaire bijeenkomst over heldhaftigheid. Experts afkomstig van over de hele wereld bezien het heldendom vanuit onder andere de psychologie en filosofie, de zakenwereld, het onderwijs, het activisme, rampen-hulpverlening en duurzaamheid. Langdon: “Ons doel is om bezoekers te inspireren en instrueren, zodat ze zelf veranderingen kunnen aanbrengen in hun leven en in de wereld. Dat we bewuster zijn met betrekking tot het helpen van anderen, verder over onze eigen grenzen kijken en actie ondernemen wanneer we problemen opmerken.”
Want uiteindelijk hoef je geen buitengewoon persoon te zijn om heldhaftig te handelen. “Je bent gewoon iemand die iets ziet wat niet deugt en denkt: ik moet iets doen. En die er vervolgens naar handelt. Die drempel is het moeilijkst. Want je kijkt op naar de world-changers, de Gandhi’s en de Martin Luther Kings. ‘Zoiets lukt me nooit’, denk je al snel. Daarom vind ik het belangrijk dat we tijdens de conferentie ook voorbeelden geven van heel gewone mensen die buitengewone daden verrichten.”
Heldendom is voor iedereen weggelegd
Zo zullen Yannick Struijk, een jonge Nederlandse Business-student en Lohran Santos, een Braziliaan opgegroeid in de favela’s van Rio de Janeiro, vertellen over de oprichting van hun project Educate the Favela. Deze organisatie heeft als doel om het onderwijs in de sloppenwijken te verbeteren en jongeren te helpen ontsnappen aan een problematische en misschien wel uitzichtloze toekomst. Het project won een wedstrijd voor sociaal ondernemerschap aan de universiteit van Harvard en aan het zelfgecreëerde curriculum doen inmiddels meer dan honderd studenten mee. Toch begon dit project slechts met wat gewone mensen die een probleem zagen, een vliegticket, een taalcursus en een grote overtuiging.
Tijdens Hero Round Table zullen zowel minder bekende sprekers als sprekers van naam acte de présence geven. Onder andere Ap Dijksterhuis, Christina Maslach, Daniel Wigboldus en de in de psychologie zeer prominente Philip Zimbardo delen hun inzichten over het hoe en wat van heldendom.
Zimbardo en de psychologie van heldhaftigheid
Zimbardo is professor emeritus aan de Stanford Universiteit. De belangrijkste thema’s waarmee hij zich bezighoudt zijn ‘time perspective’, verlegenheid, terrorisme, waanzin en het kwaad. Zijn meest bekende werk is het controversiële Stanford Prison Experiment, dat benadrukte hoe gemakkelijk de gewone mens door omgevingsinvloeden tot slechte daden geleid kan worden – een onderwerp dat hij uitvoerig behandelde in zijn bestseller The Lucifer Effect.
Zimbardo geeft wereldwijd lezingen en verspreidt de kerngedachte van zijn non-profit organisatie The Heroic Imagination Project. Zimbardo’s huidige onderzoek is gericht op de psychologie van heldhaftigheid: welke omstandigheden drijven sommige mensen ertoe om misdaden te begaan, terwijl anderen juist opkomen voor ‘mensen in nood’? (Heroicimagination.org)
“Ik ben er erg trots op om al deze sprekers te mogen presenteren”, lacht Langdon. “Vaak stuur ik mensen die ik interessant vind gewoon een e-mail en verwacht dan eigenlijk niet dat ze antwoorden. Dan is het hartstikke leuk als ze ja zeggen. Zéker als je meerekent dat de sprekers dit doen omdat ze het onderwerp zo interessant en belangrijk vinden: ze werken belangeloos mee.”
Van kamp tot congres
“De idee van de held kan bij mensen, en met name kinderen, een goed hulpmiddel zijn om deugden te onderwijzen”, denkt Langdon. Langdon werkte lange tijd als begeleider in de in Amerika populaire jeugdzomerkampen – in het bijzonder kampen waar kinderen gestimuleerd worden in het ontwikkelen van innerlijke waarden, individualiteit en pit. “De kinderen leken goed te reageren op deze vorm van onderwijs. Dit vond ik erg interessant.” Toen Langdon wegging besloot hij de figuur van de held verder toe te passen bij het onderwijzen van karakter. Aanvankelijk door middel van trainingen op scholen, maar al snel raakten Langdons plannen in een stroomversnelling toen hij Philip Zimbardo ontmoette. Deze stond hem met advies terzijde om een congres rondom ‘de held’ op te starten.
Langdon: “Over de hele wereld zijn er mensen die onafhankelijk van elkaar het heldendom bestuderen. De eerste Hero Round Table-conferentie in Michigan had tot doel om deze mensen bij elkaar te brengen, zodat ze een netwerk kunnen creëren, samen wetenschappelijke artikelen kunnen schrijven en andere projecten op kunnen zetten.” Dat doel is inmiddels behaald, vertelt Langdon: er is inmiddels een groeiend gezelschap dat in het onderwerp geïnteresseerd is en regelmatig informatie uitwisselt. De groep ‘Heroism Science’, publiceert artikelen over het onderwerp en organiseert evenementen.
“Een mooie verworvenheid, maar dat is nog niet het belangrijkste”, vindt Langdon. Tijdens het eerste congres bleek dat niet alleen sprekers en wetenschappers profijt hadden van de samenkomst. Ook, of misschien júist het publiek haalde er veel uit. “Ik had de experts uitgedaagd om hun kennis te delen met gewone mensen, in een praatje van 12 minuten. Een opzet die we kennen van TED-talks. Konden deze wetenschappers hun academische werk aan de gemiddelde mens overbrengen?” En ja, het waren dus uiteindelijk de mensen uit het publiek die vol inspiratie naar huis gingen. Zo hebben twee bezoekers naar aanleiding van de conferentie een non-profitorganisatie opgezet om heldentraining op te zetten en zijn er docenten die na Hero Round Table met ‘Hero Clubs’ op hun eigen school begonnen.
Hero Round Table breidde zich uit naar Australië en beleeft nu een eerste Europese, Nederlandse editie. “Ik hoop dat de conferentie ook hier iets opbouwt. Dat de mensen die in Nijmegen aanwezig zijn geïnspireerd worden en enthousiast raken om nieuwe initiatieven op te zetten.”
Heldendom in de dagelijkse praktijk
Heeft Langdon zelf nog grote voorbeelden? “Er zijn er te veel om op te noemen”, lacht hij. Maar hij heeft duidelijk een favoriete soort held: “Iemand die op durft te staan tegenover vele stemmen. Iemand die zijn of haar professionele of persoonlijke leven riskeert voor idealen, of ter wille van een ander.”
Dat wil gelukkig niet zeggen dat bescheidener daden niet meetellen. “Er zijn twee gemakkelijke manieren om het heldendom tot een dagelijkse praktijk maken. We kunnen alvast beginnen met iedere dag kleine goede dingen te doen voor anderen. Daarnaast kun je je verdiepen in geschiedenissen van helden en je eigen voorbeelden en je afvragen: wat zou ik in deze situatie doen?”
Website en tickets
