Symposium over polarisatie en een tekort aan compassie

VU-symposium: ‘Uit de kramp van het eigen gelijk’

Op vrijdag 25 november organiseert de Vrije Universiteit een symposium rond het thema polarisatie en een tekort aan compassie en empathie. Onder leiding van Brandpunt-presentator Liesbeth Staats stelt de VU de polarisatie in Nederland en de verharding van het debat – het tekort aan compassie en empathie – centraal. In het symposium wordt getracht nieuwe inzichten en perspectieven aan te reiken.

Nederland polariseert

Nederland polariseert rondom maatschappelijke veranderingen zoals de zogenaamde ‘migratie- en vluchtelingencrisis’, buitenlandse politieke ontwikkelingen en terreuraanslagen in Europa. De manier waarop we met elkaar praten over deze maatschappelijke problemen is drastisch veranderd: het is bijna gewoon geworden dat politici elkaar op harde en soms zelfs beledigende wijze aanspreken, in toenemende mate beledigen burgers politici en ook elkaar, in het bijzonder via sociale media. Denk aan de uitroep ‘Pleur op!’ van premier Rutte tijdens Zomergasten, of aan het ‘uitzwaaien’ van publieke figuren (bv. Sylvana Simons). Onschuldige burgers worden door politie en marechaussee bij voorbaat voor daders aangezien of worden gestigmatiseerd door media (bron: Volkskrant, moslim op weg naar Schiphol). Ook als je ervoor kiest er niet aan mee te doen: deze verharding raakt ons allemaal. Polarisatie legt in feite het verlies van vertrouwen en verharding ten opzichte van elkaar bloot, hetgeen weer het gevoel van onveiligheid versterkt en stigma’s en vooroordelen over ‘de ander’ bevordert.

Eigen bubbels?

Terugtrekken in de eigen groep of in het eigen gelijk geeft wellicht een veilig gevoel. Maar is dit werkelijke veiligheid? Is het effectief onze eigen veiligheid te waarborgen door ons te beschermen tegen anderen die onze veiligheid in gevaar zouden kunnen brengen. Door de vrijheid van ‘de ander’ te beperken in ruil voor hun eigen veiligheid? Bezorgde burgers en BN’ers nemen initiatieven om de diversiteit te vieren, zoals recentelijk de massale beweging Ieder1 geïnitieerd door bekende acteur Nasrdin Dchar. Een mooi gebaar, maar er is ook kritiek. Bijvoorbeeld dat onderliggende problemen zoals racisme, sociale ongelijkheid, discriminatie en institutioneel racisme met een feest niet opgelost zullen worden. Critici vinden dat Ieder1 aansluiting met al bestaande burgerrechtenbewegingen moet maken om een massale beweging voor de viering van diversiteit te kunnen bereiken.

Empathie tegenover grove directheid

Conservatieve stemmen van Bart Jan Spruyt, Jan Terlouw en Ger Groot die oproepen om fatsoen, tolerantie en hoffelijkheid jegens de ander te blijven handhaven lijken ook niet meer te worden gerespecteerd. Tolerantie van ‘de ander’ lijkt niet meer van toepassing. Ephimenco stelt in een column (Trouw, 25-2-’16) dat het niet alleen om tokkies gaat die grove beledigingen spuien, maar dat inmiddels ook hoogopgeleiden eraan meedoen. We horen steeds meer stemmen opgaan die oproepen tot het trappen op zere tenen, zoals Kenan Malik dat onlangs ook deed (De Groene, zomer editie 2016). Is dat het middel om echte engagement met de ander te bereiken? Of is polarisatie het broodnodige zout in de pap der democratie en moeten we die koesteren, omdat we dan juist eerlijk tegenover elkaar zijn. Maar past een soms grove directheid dan beter in een empathische houding van compassie?

Sprekers

Tweede Kamerlid PvdA Ahmed Marcouch, oprichter Bildung Academie Eugène Sutorius, Amsterdamse wethouder economie Kajsa Ollongren, VU-hoogleraar Diversiteit en Integratie Halleh Ghorashi, VU-onderzoeker bij de politie Sinan Çankaya en politiechef in Den Haag Paul van Musscher.

Programma en werkvorm

Het symposium is verdeeld in drie programmaonderdelen. Elk onderdeel begint met twee voordrachten. Studenten (in blok 2 zijn dit migranten en vluchtelingenstudenten) en experts dragen hun probleemanalyse, opinie of reflectie op het thema voor waarna een actor (een professional) reflecteert op de twee voordrachten en er een gesprek ontstaat tussen drie gastsprekers, waarbij ook de zaal betrokken wordt. Per blok kan de volgorde van sprekers wisselen.

Klik hier voor meer informatie over het programma en aanmelden