Is religie de drijvende kracht achter oorlogen?

De afgelopen tijd was er veel te doen omtrent de komst van Karen Armstrong naar Nederland en haar boek over het verband van religie en geweld. Zinweb vroeg Tim van der Vliet van the Art of Zen Investing om een reflectie hierop. Persoonlijk, en geïnspireerd.

Mijn ouders zijn Katholiek en mijn broer en ik zijn ook gedoopt. Maar mijn ouders hebben ons gedoopt omdat dat verwacht werd van de ouders van mijn vader. We zijn niet echt religieus opgevoed. Dit zie ik tot nu toe als een zegening.

Mama 7 jaar
Mijn moeder had een ervaring in de kerk toen zij zeven jaar oud was. Ze zat in het kinderkoor en was aan het zingen. Op een gegeven moment kwam de priester voor haar staan. Mijn moedertje dacht dat ze mooi aan het zingen was en deed nog een schepje er boven op. Toen, volledig onverwacht, werd ze met een vlakke hand midden in haar gezicht geslagen. Ze keek geschrokken en in angst naar de priester die haar op boze toon haar verwittigde dat ze niet mooi zong. Een kind van zeven jaar oud, in de kerk, kun je het geloven? In deze ervaring verloor mijn moeder, op een niet al te leuke manier, haar geloof in de Katholieke kerk. En zo werden mijn broer en ik wel met een lading liefde opgevoed, maar zonder religieuze randjes. Ook al prijs ik mij gelukkig met mijn opvoeding, toch had ik een angst voor God ergens ontwikkeld. Want ondanks dat religie geen rol heeft gespeeld in mijn opvoeding, had ik toch ergens het idee opgedaan dat God mij zou kunnen straffen als ik iets niet volgens de regels van de kerk zou ondernemen. Nu ben ik daar volgens mij wel overheen.

Angst en religie
Ik geloof dat alle systemen die onze aardbol rijk is bestaan uit een mix van angst en liefde. Zo ook religieuze bolwerken. Het voorbeeld van mijn moeder is duidelijk een voorbeeld van angst. En dan bedoel ik niet per se mijn 7 jarige moedertje, ook al was ze erg bang voor de pastoor. Ik bedoel eigenlijk vooral dat die pastoor in angst leefde. Alleen angst kan iemand bewegen om een onschuldig kind van zeven met de vlakke hand in het gezicht te slaan. Angst in religie uit zich in het idee dat de ene God beter is dan de andere. Dat als je niet in mijn God gelooft dat je niet in de hemel zult komen. Dat soort dingen.

Hemel!
Toen mijn broer trouwde in Londen was er een priester (ook genaamd Tim) die het huwelijk voltrok. Later, onder het genot van een goed glas wijn, vroeg ik hem het volgende: “Tim, geloof jij dat je in Jezus Christus en in jouw kerk (de Engelse kerk) moet geloven om in de hemel te komen?” Zijn antwoord was positief. Toen vroeg ik: “Dus iemand niet in jouw kerk gelooft zal niet in de hemel komen?”. Wederom was het antwoord positief. Toen vroeg ik hem: “Dus iemand die nog nooit een vlieg kwaad heeft gedaan, altijd klaar staat voor anderen, en niets dan liefde in zijn of haar leven verspreid heeft, maar toevallig moslim is, komt niet in de hemel.” Nu was er een stilte. Ik deed er nog een schepje bovenop. “Tim dat zeg je toch? Geloof je echt dat iemand die alleen maar goed is geweest in het leven maar niet in jouw kerk gelooft niet in de hemel komt?” Tim zei toen: “Ik heb een beetje veel wijn op. Ik kan deze vraag niet beantwoorden. Het is tijd om naar huis te gaan…”
Dit is echt een beetje de rebel in mij om dit soort vraagstukken voor te leggen aan mensen die een sterk geloof aanhangen. Ik kan niet geloven dat een weldenkend en een “wel-voelend” mens echt kan geloven dat indien je niet een bepaald geloof aanhangt, je niet in de hemel zou komen. Het maakt toch echt niet uit wat je gelooft? Het gaat er toch om hoe je leeft?

Religie en Japan
Ik heb het geluk dat ik al meer dan 15 jaar op vakantie ga in Japan. Japanners staan veel flexibeler tegenover geloof. Als je een Japanner vraagt of hij boeddhist is of Shintoïst (de twee hoofd religies in Japan) krijg je waarschijnlijk als antwoord een gezicht waar de vraagtekens op staan. Een Japanner is niet Boeddhist of Shintoïst, maar beiden. Ze gebruiken dat van een religie wat hun aanstaat, en de rest niet. Grappig is dat Japan een land is vol ongeschreven regels. En als keerzijde staan ze dan heel flexibel en regelloos tegenover religies. Het Christendom is ook cool en zo ook de Islam. Vaak trouwen Japanners Christelijk, alleen maar omdat ze witte trouwjurk zo mooi vinden. Dat is nog eens een wijze les: gebruik van alle religies precies dat we je fijn vindt. Laten we alle religies mixen!

Liefde en religie
Zo is ook een religieus systeem niet alleen maar gebaseerd op angst. Wat we van religies kunnen leren, zeg maar de liefde in religies, is bijvoorbeeld samenkomen en bidden (mediteren kun je dat ook noemen) en iets voor je medemens doen zonder er iets voor terug te verwachten. Van de Islam kunnen we leren om 5x per dag te mediteren. Wow wat zou de wereld mooi zijn als we dat allemaal zouden doen! Van het Boeddhisme leren we dat het Boeddhisme geen religie is maar een levensstijl en van het Shintoïsme kunnen we leren dat alles God is: de overleden opa, de berg en zelfs je Japanse serviesgoed.

God is het leven
Ik adopteer deze filosofie: God is leven. Het maakt de hele discussie over God, of de “ene God” beter is dan de “andere God”, totaal overbodig. Eerst de vraag: “Is er een God of zijn er meerdere?”. Het is allebei waar! Is er 1 God? Nou ja, je zou kunnen zeggen dat het enige leven het Universum is. Zijn er meerdere goden? Ook waar! Jij bent een leven en ik ben een leven. Jij bent een God en ik ben een God. We zijn allemaal grotere en kleinere expressies van het leven, van God. Indien je het woord God door het woord leven verandert en religieuze teksten (opnieuw) gaat lezen wordt je meteen duidelijk of het resoneert met je, en of je voor de gek gehouden wordt.

Oorlog om religie, of geld?
Worden er wel oorlogen gevoerd om religie, of wordt religie slechts als zondebok gebruikt om oorlog te voeren? Wat gebeurt er werkelijk als we vanaf een afstandje kijken naar het concept oorlog? Ik geloof dat oorlogen eigenlijk niets met religie te maken hebben. De werkelijke kracht achter oorlogen is geld. Kijk maar goed. Indien er een oorlog wordt gevoerd is er iemand, of een paar, die met een volle portemonnee weglopen.
Ik ben zeer geïnspireerd door dit filmpje die mijn standpunt kracht bijzet. Een speech van een Amerikaanse soldaat, waarschijnlijk een ex-soldaat. Toevallig kwam dat gisteravond via Facebook op mijn pad.

Werkelijke terroristen
Terrorisme heeft niets met de Islam te maken. De werkelijke terroristen, aldus deze soldaat, is de Amerikaanse politiek en haar leger. Er gaan heel veel meer mensen dood aan Amerikaanse bezettingen dan aan terroristische aanslagen.
Ik geloof dat er niets mis is met religie, mits een religie flexibel en tolerant beoefend wordt. En oorlog? Dat is zo 2014! Wist je trouwens dat er nog nooit zo weinig oorlog is geweest op onze planeet als nu? Toch een opstekertje vind je niet?
Geloof, hoop maar heb vooral lief!

Tim van der Vliet is econoom, werkte 13 jaar op de beurs, deed post-doctorale studies (CFA) en gooide ongeveer 3 jaar geleden het roer om. Nu schrijft hij over zingeving. Geïnspireerd door Japan, de stad Amsterdam en door zijn beursleven heeft hij een erg praktische kijk op spiritualiteit ontwikkeld die hij ‘Zen from Amsterdam’ noemt. Info: Tim van der Vliet

Bron: Zinweb